Introductie

Het project INTENSE richt zich op jongeren/studenten die geen onderwijs, werk of opleiding (zogeheten NEETs) volgen door ze cliëntgericht vanuit een holistische visie te benaderen via een humanistische psychologische invalshoek, in een gestructureerde omgeving waarin autonomie en eigen verantwoordelijkheid de belangrijkste voorwaarden zijn. Het projectconsortium is van mening dat de huidige gesloten en op werkgelegenheidsgerichte aanpak van NEETs ineffectief is. Het wordt in die gedachtegang (mindset) ondersteund door Eurofound, die in 2015 de effectiviteit en uitvoering van de jeugdgarantieplannen heeft onderzocht. Deze publicatie vestigt de aandacht op de ontoereikende resultaten van de werkgelegenheidsgerichte aanpak en de noodzaak tot terughoudendheid. Hun argument is:

“Concerning the implementation of the youth guarantee, the member states should refrain from choosing a close and employment-centred concept and decide on a more comprehensive and integral approach which aims at reaching those who are unemployable and more difficult to integrate.”

Door de keuze van het consortium voor een cliëntgerichte aanpak, staat de student/cliënt centraal in het project. Hij/zij moet de architect zijn van zijn/haar eigen toekomst op het gebied van opleiding, training en werk. INTENSE schept de voorwaarden voor de cliënt om voor de beste richting te kiezen. Het concept bestaat uit drie aspecten die als terugkerende thema’s in het project terugkomen:

1. Met compensatie bedoelen we het ontwikkelen van een cliëntgericht, systematisch en integraal onderwijsconcept. Een holistisch systeem.
2. Preventief werk is nodig om uitsluiting te voorkomen en kosten achteraf te vermijden.
3. Door de belanghebbenden in een vroeg stadium bij het proces te betrekken, wordt de basis gelegd voor een algemene samenwerking waarbij de nadruk ligt op de officiële en wettelijke structuren van nationale steunregelingen in Europa.

Scope

De coaches die met NEETs werken in het kader van het INTENSE-project, moeten zich bewust zijn van de dimensies waarbinnen hun cliënten functioneren. We zullen de aandacht vestigen op de samenhang en beïnvloeding van de bestaanSdimensies.

Binnen deze psychologische dimensies verlaten NEETs de weg van wat wij noemen ‘een gezond levenspad’ waardoor steeds meer isolement ontstaat. Onderstaand overzicht geeft een idee van de dimensies waar we op doelen, wat er mis kan gaan en welke bedreigingen er zijn.

De fysieke dimensie betreft alles wat te maken heeft met het materiële, zintuiglijke lichaam en de natuurlijke en materiële wereld. Veiligheid, comfort, plezier, gezondheid en uiterlijke schoonheid zijn hier belangrijke waarden. Bedreigingen zijn armoede, pijn, ziekte, verval en dood. Op dit niveau wordt de zelfbeleving vooral uitgedrukt in termen van ‘kunnen’ of ‘hebben’.

Binnen de sociale dimensie hebben mensen oog voor iemands plaats in de samenleving of functie in het openbare leven. Respect, erkenning en succes zijn hier belangrijke categorieën, maar ook zorg voor anderen, verantwoordelijkheid, vriendschap en ergens bij horen. Grote bedreigingen zijn: veroordeling, afwijzing, eenzaamheid, schuld en schaamte. Op dit niveau spreekt men vaak over ‘moeten’ en bekijkt men zichzelf vooral door de ogen van anderen.

Binnen de psychOLOGische dimensie gaat het om karaktereigenschappen en psychische kenmerken. Bij deze focus op de persoon staan zelfkennis, autonomie en vrijheid hoog in het vaandel. Een rijk innerlijk leven is hier een belangrijke bron van voldoening. Bedreigingen: verwarring, twijfel, gebrek aan perfectie, vrijheidsbeperking, desintegratie. Het verlangen naar zelfrealisatie wordt vaak verwoord in termen van ‘willen’ en zelfontplooiing krijgt een persoonlijke invulling.

Het spirituele niveau omvat zelf overstijgende idealen, een breder systeem van betekenis, ideeën over de mens in kosmische context, het vinden van ultieme betekenissen. Bedreigingen in deze dimensie: nutteloosheid, het kwaad. Hier zijn mensen zich bewust van ‘het zou kunnen’ en er is dankbaarheid voor wat er is. Op dit niveau domineert het zich bewust zijn van eenheid. (Mia Leijssen, 2013. Leven vanuit liefde. Een pad naar existentieel welzijn. Lannoo.)

Indicatoren

Met deze aanpak wil het consortium verbeteringen doorvoeren op de volgende vijf gebieden/indicatoren. Deze indicatoren verwijzen naar het essay ‘Individual employability’ van de universiteit van Duisburg-Essen (Martin Brussig, Matthias Knuth WSI-Mitteilungen 6/2009: Individuelle Beschäftigungsfähigkeit: Konzept, Operationalisierung und erste Ergebnisse). De onderzoeker heeft vijf items aangewezen als indicatoren voor inzetbaarheid.

«  Kwalificaties

Een kwaliteit of prestatie die iemand geschikt maakt voor een bepaalde functie of activiteit.

• schooldiploma
• kennis van het beroepenveld
• diploma voortgezet onderwijs
• werkervaring

«  Sociale vaardigheden

Sociale vaardigheden zijn de vaardigheden die we gebruiken om met elkaar te communiceren en op elkaar te reageren, verbaal en non-verbaal, met behulp van gebaren, lichaamstaal en ons persoonlijk voorkomen.

• inlevingsvermogen
• motivatie
• zelfbewustzijn
• zelfbeschikking

«  Persoonlijke vaardigheden

Persoonlijke vaardigheden zijn vaardigheden die je in staat stellen om met anderen om te gaan, jezelf te uiten en jezelf te beheersen. Je persoonlijke vaardigheden bepalen niet alleen de manier waarop je werkt, maar ook hoe je je dagelijkse leven leidt.

• openstaan voor nieuwe ervaringen
• openstaan voor de buitenwereld
• bereidheid om anderen te helpen
• onaangename emoties kunnen ervaren
• de wil om iets te bereiken

«  Methodische vaardigheden

De definitie van een methodische persoon is iemand die erg goed op de details let en die de dingen nauwkeurig of volgens een bepaalde werkwijze doet.

• ordelijk en systematisch in gewoontes of gedrag
• het vermogen om informatie te zoeken en die structureel in te zetten om kennis te vergaren

«  Sociale stabiliteit

De kwaliteit of het kenmerk dat je stevig in je schoenen staat en stabiel bent.

• optimisme
• acceptatie
• oplossingsgerichtheid
• de slachtofferrol achter je laten
• verantwoordelijkheid nemen voor je eigen leven
• een nieuw netwerk opbouwen
• je eigen toekomst vormgeven en plannen

Uitgaande van de veronderstelling dat de integrale aanpak die door het onderzoek van EUROFUND 2015 wordt ondersteund zou moeten leiden tot (her)integratie van sociaal minder bevoorrechte jongeren, achten wij het cruciaal dat transitiecoaches concrete methoden krijgen aangereikt die wetenschappelijk goed onderbouwd zijn. De kern van deze methoden bestaat uit integrale, holistische en humanistische benaderingen die bijdragen aan het veranderen van de mindset van wie dit toepast. We zijn ervan overtuigd dat het trainen van deze methoden zou moeten starten met het aanleren van een aantal fundamentele theorieën in overeenstemming met de gestelde doelen.

De volgende matrix dient als inleidend overzicht. Aan de ene kant laat die zien welke interventiemethoden welke doeleinden dienen en anderzijds toont die de theorieën en wetenschappelijke benaderingen waarop de methoden zijn gebaseerd. Tijdens de training richten we ons op een aantal interventiemethoden die volgens ons erg belangrijk zijn. Daarnaast kijken we naar de wetenschappelijke reikwijdte en theoretische achtergronden van deze theorieën.

Holisme

De woorden ‘holisme’ en ‘holistisch’ komen van het Griekse woord ‘holos’ dat ‘compleet’ betekent. Binnen de holistische visie is de mens een eenheid gevormd door lichaam en geest. Deze eenheid bestaat uit fysieke, mentale, emotionele, sociale en spirituele aspecten die voortdurend met elkaar in interactie zijn. Holisme heeft te maken met complexiteit. In het algemeen wordt ervan uitgegaan dat wanneer er sprake is van een complexiteit van veel afzonderlijke componenten, er allerlei vormen van interactie zijn. In ieder geval is er een relatie tussen de mate van complexiteit en het aantal componenten. Elk van de kenmerken wordt uiteraard gekenmerkt door de samenstellende delen, maar ook (en misschien wel meer) door de samenhang of de rangschikking en de wisselwerking van die delen. Holisme is ook de naam van het geloof dat ervan uitgaat dat alles onlosmakelijk met elkaar is verbonden. Een holist ziet zichzelf voortdurend als onderdeel van een geheel en beschouwt de ander (mens, dier, plant of object) als de andere ik.

Holisme is het tegenovergestelde van atomisme. Terwijl de samenleving volgens het atomisme bestaat uit puur individuele personen, ziet het holisme de samenleving als een geheel dat meer is dan de som der delen.

In dit toenaderingsproject is een NEET als cliënt, een complex individu met veel psychische, fysieke, spirituele en sociale invloeden.

Humanistische psychologie

Deze beweging is o.a. opgericht door Abraham H. Maslow en Carl R. Rogers in reactie op het behaviorisme en de psychoanalyse.

De humanistische school in de psychologie is vaak eerder filosofisch dan psychologisch van aard.

Maslow verwerpt de zoektocht naar legitimiteit. Zijn uitgangspunten zijn theorieën die juist gebaseerd zijn op het bewustzijn en de vrije wil van de mens. Mensen kunnen zelf keuzes maken. Dit richt zich op de unieke complete mens in plaats van op specifieke aspecten. Volgens Maslow moet de psychologie mensen helpen zich te ontwikkelen.

De kernwaarden van de humanistische psychologie zijn:

• geloof in de waarde van personen en toewijding aan de ontwikkeling van het menselijk potentieel
• het leven zien als een proces, verandering is onvermijdelijk
• waardering voor het spirituele en intuïtieve
• betrokkenheid bij het milieu en de omgeving
• erkenning van de grote problemen waar onze wereld voor staat en de verantwoordelijkheid voor en hoop op constructieve verandering

Bron: https://en.wikipedia.org/wiki/Humanistic_psychology

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License

The European Commission support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents which reflects the views only of the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.