De zelfbeschikkingstheorie (SDT) is ontwikkeld door Edward L. Deci en Richard Ryan en is een macrotheorie van de menselijke motivatie en persoonlijkheid die betrekking heeft op de inherente groeitendensen en aangeboren psychologische behoeften van personen. Het gaat om de motieven achter de keuze van mensen zonder invloed en bemoeienis van buitenaf. SDT richt zich op de mate waarin gedrag van een persoon zelfgemotiveerd en zelfbepaald is.

Belangrijk onderzoek dat die geleid heeft tot het ontstaan van SDT en SOA, was onder meer onderzoek naar intrinsieke motivatie. Intrinsieke motivatie verwijst naar het initiëren van activiteiten voor zichzelf omdat het interessant en bevredigend is op zich, in tegenstelling tot activiteiten om een extern doel te bereiken (extrinsieke motivatie). Er zijn verschillende soorten motivaties beschreven afhankelijk van de mate waarin deze zijn geïnternaliseerd. Internalisering verwijst naar actieve pogingen om een extrinsieke drijfveer om te zetten in persoonlijk onderschreven waarden en zo gedragsregels te assimileren die eigenlijk extern waren.

Edward L. Deci en Richard Ryan hebben later hun vroege werk uitgebreid met een onderscheid tussen intrinsieke en extrinsieke motivatie en hebben drie belangrijke intrinsieke behoeften opgesteld die bij zelfbeschikking betrokken zijn. Volgens Deci en Ryan zetten deze drie psychologische behoeften het zelf aan om gedrag te initiëren en geven ze de voedingsbodem aan die cruciaal is voor de psychologische gezondheid en het welzijn van een persoon. Deze behoeften zijn naar verluidt universeel, aangeboren en psychisch van aard en omvatten de behoefte aan vaardigheid, autonomie en verbondenheid.

SDT is gebaseerd op de overtuiging dat de menselijke aard persistente positieve eigenschappen laat zien, en herhaaldelijk moeite doet, en kracht en betrokkenheid in het leven toont, wat in de theorie de ‘inherente neiging tot groei’ worden genoemd. Mensen hebben ook aangeboren psychische behoeften die de basis vormen voor zelfmotivatie en persoonlijkheidsintegratie.

SDT identificeert drie aangeboren behoeften die, als die bevredigd worden, optimaal functioneren en groei mogelijk maken:

• Competentie
• Verbondenheid
• Autonomie

Deze behoeften worden gezien als aangeboren en niet aangeleerde (instinctieve) universele behoeften die dwars door de tijd, geslacht en culturen bij de mensheid worden gezien.

Deci en Ryan beweren dat deze theorie drie essentiële uitgangspunten heeft:

• Mensen zijn van nature proactief wat betreft hun potentieel en beheersen hun innerlijke krachten (bijvoorbeeld drijfveren en emoties)
• Mensen hebben een inherente neiging tot groei en ontwikkeling en geïntegreerd functioneren
• Optimale ontwikkeling en handelingen zijn inherent aan de mens, maar dit gebeurt niet automatisch

Om hun inherente potentieel tot bloei te brengen, moeten ze vanuit de sociale omgeving worden gevoed.

Als dat gebeurt, heeft dat positieve gevolgen (bijv. welzijn en groei), en als dat niet zo is, zijn er negatieve gevolgen. SDT legt dus de nadruk op de natuurlijke groei van de mens naar positieve motivatie. Dit wordt echter gedwarsboomd als niet wordt voldaan aan hun basisbehoeften.

Behoeften

SDT gaat uit van drie psychische basisbehoeften waaraan moet worden voldaan om welzijn en gezondheid te bevorderen. Deze behoeften zijn universeel toepasbaar. Sommige kunnen echter opvallender zijn dan andere op bepaalde momenten en worden op basis van tijd, cultuur of ervaring anders uitgedrukt.

«  Competentie

Het resultaat en de situatie onder controle kunnen houden

«  Verbondenheid

De wil om samen te werken, verbonden te zijn met en ervaring op te doen in de zorg voor anderen

«  Autonomie

Verlangen om het eigen leven te kunnen leiden en in harmonie met het geïntegreerde zelf te handelen. Deci en Vansteenkiste merken echter op dat dit niet onafhankelijk van anderen zijn inhoudt.

Motivaties

SDT zegt motivatie op een andere manier te benaderen en motivatie niet te zien als een eenduidig concept maar rekening te houden met wat iemand op een bepaald moment motiveert. SDT maakt onderscheid tussen verschillende soorten motivatie en de consequenties daarvan.

«  Intrinsieke motivatie

Intrinsieke motivatie is de natuurlijke, inherente drijfveer om uitdagingen en nieuwe mogelijkheden op te zoeken die SDT relateert aan cognitieve en sociale ontwikkeling.

De Cognitieve evaluatietheorie (CET) is een subtheorie van SDT die factoren specificeert die intrinsieke motivatie en de variabiliteit daarvan verklaren. Het kijkt naar hoe sociale en omgevingsfactoren intrinsieke motivatie helpen of belemmeren. CET richt zich op de behoefte aan competentie en autonomie.

Het claimen van gebeurtenissen in de sociale omgeving zoals feedback op het werk of beloningen, leiden tot een gevoel van competentie en versterken zo intrinsieke motivatie. Deci vond dat positieve feedback intrinsieke motivatie versterkte; negatieve feedback verzwakte dit.

Autonomie moet samengaan met competentie zodat mensen hun gedrag zien als zelfbepaald door intrinsieke motivatie. Om dit te laten gebeuren moet er direct contextuele ondersteuning zijn voor beide behoeften of innerlijke hulpmiddelen gebaseerd op eerdere ontwikkelingssteun voor beide behoeften.

CET en intrinsieke motivatie zijn ook gerelateerd aan verbondenheid door de hypothese dat intrinsieke motivatie tot bloei komt wanneer het is gekoppeld aan een gevoel van veiligheid en verbondenheid.

«  Extrinsieke motivatie

Extrinsieke motivatie komt vanuit externe bronnen. Deci en Ryan hebben als subtheorie van SDT een theorie ontwikkeld over organismische integratie (OIT) om de diverse manieren te verklaren hoe extrinsiek gemotiveerd gedrag wordt gereguleerd.

OIT gaat in op de verschillende vormen van extrinsieke motivatie en de context waarin deze tot stand komen. In de SDT-theorie gaat het om de context van dergelijke motivatie omdat die context van invloed is op de vraag of die motivatie geïnternaliseerd is en dus geïntegreerd in het zelfbeeld.

OIT beschrijft vier verschillende soorten extrinsieke motivatie die vaak varieert wat betreft hun relatieve autonomie:

Extern gereguleerd gedrag: Is het minst autonoom, wordt gedaan vanwege een externe vraag of mogelijke beloning. Deze handelingen kunnen worden gezien als met een extern gepercipieerde plaats van causaliteit.

Opgelegde gedragsregels: beschrijft het accepteren van gedragsregels, maar het niet volledig accepteren van deze regels als de eigen regels. Deci en Ryan beweren dat dergelijk gedrag normaal gesproken regulering door voorwaardelijk eigenwaarde vertegenwoordigt, waarbij ze eigen betrokkenheid aanhalen als klassieke vorm van introjecties. Dit is het soort gedrag waarbij mensen gemotiveerd zijn om hun eigenwaarde te behouden. Hoewel het intern gemotiveerd is, heeft geïntrojecteerd gedrag een extern gepercipieerde locus van causaliteit of niet afkomstig van het zelf. Omdat de causaliteit van het gedrag als extern wordt ervaren, wordt het gedrag als niet-zelfbepaald beschouwd.

Regulering door identificatie: Een meer autonome vorm van extrinsieke motivatie. Het gaat om het bewust waarderen van een doel of regeling zodat deze handeling als persoonlijk belangrijk wordt geaccepteerd.

Geïntegreerde regulering: De meest autonome vorm van extrinsieke motivatie. Dit treedt op wanneer regels volledig met het zelf worden geassimileerd, zodat ze zijn opgenomen in iemands zelfevaluaties en overtuigingen over persoonlijke behoeften. Daarom heeft geïntegreerde motivatie gemeenschappelijke kenmerken met intrinsieke motivatie, maar worden het nog steeds als extrinsiek geclassificeerd omdat de doelen die men probeert na te streven, extrinsiek zijn voor het zelf, en niet inherent plezier of belangstelling voor de taak.

Extrinsiek gemotiveerd gedrag kan in het zelf worden geïntegreerd. OIT suggereert dat internalisering waarschijnlijker is wanneer er een gevoel van verbondenheid bestaat.

SDT stelt dat behoeften aangeboren zijn maar ook kunnen worden ontwikkeld in een sociale context. Sommige mensen ontwikkelen sterkere behoeften dan anderen, waardoor persoonlijke verschillen ontstaan. Persoonlijke verschillen echter per theoretische focus op concepten voortvloeiend uit de mate waarin al dan niet aan de behoeften is voldaan.

Persoonlijke verschillen

Binnen SDT zijn er twee algemene concepten over persoonlijke verschillen: Causality Orientations en Life Goals.

«  Oriëntaties op causaliteit

Oriëntaties op causaliteit zijn motiverende oriëntaties die verwijzen naar ofwel de manier waarop mensen zich oriënteren op een omgeving en daardoor hun gedrag reguleren, ofwel de mate waarin ze in veel situaties zelfbepalend zijn in het algemeen. SDT heeft drie typen oriëntaties gecreëerd: autonoom, gecontroleerd en onpersoonlijk.

• Autonome oriëntaties: het resultaat van de bevrediging van basisbehoeften
• Sterk gecontroleerde oriëntaties: Resulteren uit het voldoen aan behoefte aan competentie en verbondenheid, maar niet die van autonomie en gerelateerd aan regels door onvoorziene interne en externe omstandigheden, wat leidt tot star functioneren en een minder welbevinden.
• Onpersoonlijke oriëntaties: Resulteren uit het niet voldoen aan alle drie de behoeften. Dit heeft ook te maken met slecht functioneren en ziekte.

Volgens deze theorie hebben mensen bepaalde mate van elke oriëntatie en dat kan worden gebruikt om voorspellingen te doen over iemands psychische gezondheid en gedrag.

«  Levensdoelen

Levensdoelen zijn langetermijndoelen waar mensen gebruik van maken om hun handelingen richting te geven. Deze bestaan uit twee categorieën:

• Intrinsieke aspiraties: Bevat levensdoelen zoals aansluiting, generativiteit en persoonlijke ontwikkeling.
• Extrinsieke aspiraties: Levensdoelen zoals rijkdom, roem en aantrekkelijkheid.

Er is vaker onderzoek gedaan naar dit onderwerp waarbij de intrinsieke doelstellingen in kaart zijn gebracht die in verband worden gebracht met meer gezondheid, welzijn en prestaties.

bron: https://en.wikipedia.org/wiki/Self-determination_theory

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License

extra bronnen:

https://courses.lumenlearning.com/suny-educationalpsychology/chapter/motivation-as-self-determination/

https://en.wikiversity.org/wiki/Motivation_and_emotion/Book/2011/Self-determination_theory

http://selfdeterminationtheory.org

https://www.youtube.com/watch?v=m6fm1gt5YAM

The European Commission support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents which reflects the views only of the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.